Энэ намрын уртыг ч хэлэх үү, их хурлын гишүүдийн хөгжилтэйг ч хэлэх үү гэдэг шиг л өдрүүд үргэлжилсэн намрын дунд сарыг найрсагхан үдэж байна даа, манай монголчууд. Монголчууд язгуураараа найр наадамд дуртай, шог хошин мэдрэмжтэй ард түмэн учир дэлхийг айлгасан корона вирусийн балгаас болж хоригдсон байсан хамгийн ихээр үзэх дуртай хошин шогийн үзүүлбэрийг Монгол Улсын Их хурал хэмээх намхан босготой, намын тавиулуудын санаатай, санамсаргүй тавих жүжгийг үзээд санагалзах завгүй жилийг үдчих нь тэр.
Угтаа бол УИХ-ын найм дахь удаагийн ээлжит сонгуулийн дүнд бүрэлдсэн парламент гэж байгаа. Учиртаа бол үхрийн бөөр шиг эрээвэр хураавар, өлсгөлөн сэтгэлийг дамжин орж ирсэн зүс өөр зүг бүүр өөр, зорилго нэг нөхдийн цуглуулгаас гаргах авирыг харж, эрхэм гишүүдээ ч алддаа, энэ хэдийн хэн нь хэн бэ гэдгээ харсаар элэг хөшиж, бөөр унах нь хэмээн халширч эхлэх шиг. Ийм нэг алиа гэхээр балай болчих гээд арай ч дээ гэхээр бүүр сулдах шиг гээд байдаг зүг зүгийн тэнгэр нь таалсан зүсэн бүрийн ишиг хурганууд шиг 76-гаа харж, инээж, уйлж, ярвайж, ярзайсан монголчуудын амны уншлага “тавилан, тавилан” болчихсон байх шиг.
Өмнөх парламентад хэцүү нөхөд байсан ч өнөөдрийн нөхдийг бодвол арай дөмөг байсныг санагалзах нь аргагүй. Учир нь живхнээсээ салаагүй хүүхдээс дорой сэтгэх шинэхэн гишүүдийн хувьд “масст танигдах байвал гудамжинд хэвтсэн ч яахав” гэсэн дорд сэтгэхүй нь өдөр бүхнийг “галзуу” болгож байгаа нь даанч гунигтай. Ингээд живхтэй гишүүдийн жигтэй авир жирийн иргэдийн чихийг дэлдийлгэж, нүдийг бүлтийлгэж байгааг дурдая.
Энэ удаагийн сонгуульд эрээвэр хураавар олон хүн байсны нэг нь дөрөвдөгч засаглал хэмээн сэтгүүлзүйн салбараас дөрөөлж боссон хөтлөгч Б.Жаргалмаа байсан. Ухаан нь хүрэхгүй бол амаа хамхиж сурахын сайныг үл ойшоосон түүний хувьд сэтгүүлчдийн бичиж өгсөн мэдээг сайхан дуугаар уншихаас илүү сэтгэх шаардлагагүй ажил хийдэг байснаа мартсаны илрэл “сайт сонинд ярилцлага өгдөггүй, зөвхөн телевизэд өгнө” хэмээснийг Язгуур.мн сайтын сэтгүүлч эгдүүцэн гаргаж ирсэнээр багагүй дуулиан тарив.
Ер нь энэ их хурлын танхимд Сонгинохайрханаас сонгогдсон гишүүд “ширүүн” байгаа гэхэд болно. УИХ-ын гишүүн Хууль зүйн сайд Х.Нямбаатар гишүүн болсоны дараахан “би нэг ч сэтгүүлчтэй маргаан үүсгээгүй, цагдаад шалгуулж, шүүхэд очсон зүйл байхгүй” гэж попорсон ч “14 настай настай хүүхэд…” гэсэн байдлаар цахимд пост оруулсан хүн бүхэнтэй хэрүүл маргаан үүсгэдэгээрээ алдаршсан. Сонгуулийн өмнө нийт 14 иргэнийг уг асуудлаар цагдаагийн үүд сахиулахад нэр бүхий сэтгүүлч, олны танил жүжигчин эмэгтэй хүртэл байсан бөгөөд үзэл бодлоо илэрхийлсэний төлөө өнөөдрийн байдлаар хоёр ч сэтгүүлч анхан шатны шүүхээс торгуулийн ялаар шийтгэгдээд байгаа гэдэг. Ийм нэгэн өчигдөр хэлснээ маргааш нь мартсан улс төрч өнөөдрийн парламентэд амь зулбан зүүгдэж явна.
Сонгинохайрхан дүүргээс сонгогдсон П.Анужин төрийн өндөр албанд орж ирсэнээс хойш гурван том дуулианыг дэгдээсэн. Эхлээд удаагүй парламентад эхнэр хүүхдийн хэрүүл хийлгэж, Д.Сумьяабазар гишүүний өрхийг татаж, өглөөний цайг нь оронд нь бэлтгэж өгч байгаа шуугиан ёстой л хуурай өвсөнд түймэр тавих шиг дэгдсэн. Үүний дараа гэнэхэн, ялдамхан гишүүн эмэгтэй, төрийн түшээдийн хүндэтгэлийн хувцасны хээг хуульчлах шаардлагатай байгааг чуулганы танхимд гишүүний индрээс дэлдсэн нь мэдээ үзэж байсан олны амыг ангайлгаж, чихийг дэлдийлгэж орхив. Үүний дараа өнгөрсөн долоо хоногт Ерөнхийлөгчид хандаж жиргэв. Ялдамхан бүсгүйн жиргээ хүртэл эрхэлж бичигддэгийг эрхээ биш бичиг үсэг гаргадаг монголчууд анзааралгүй өнгөрүүлнэ гэж үү…
Сүхбаатарын Ж.Батсуурийг хүмүүс танихгүй биш танина. Тэр хэмжээгээр ч үнэлгээ өндөртэй аймгийн дарга нарын нэг байсан. Улсын их хурлын сонгуульд хоёр үзэж байж арай гэж гарч ирэн их хурлын чуулганы танхимд тухалсан тэрбээр, “Улаанбаатарт байгаа хүмүүс өндөр үнэтэй мах авч идэх ёстой. Эрээнд очихоороо нэг килограмм махыг 36 мянгаар авч иддэг хэрнээ энд 8000 төгрөгөө мах авч иднэ гэдэг байж боломгүй” гэж иргэд, сонгогчдыг зандарч загнав. Ингээд зогсоогүй. “Нийслэл рүү орон нутгийн дугаартай машинуудыг нэвтрүүлэхгүй байх нь хотод үүсээд буй түгжрэлийг багасгана” хэмээн зандрав. Хаанаас сонгогдсон гишүүн болоод хаанахын иргэдийн хөлийг туших гээд байгаа нь даанч ойлгомжгүй. Үүнээс гадна, манай улсын өнөөгийн нөхцөл байдал хүнд, эдийн засаг шал дээр унасан, ирэх жилүүдэд ч хөл дээрээ босохооргүй байгаа гэдэг.
Өргөн хэрэглээний барааны үнэ өдөр өдрөөр унаж, ам.долларын ханш баригдах бүү хэл сураггүй алсарсан энэ цаг үед иргэдээ боддог гишүүд өнгөрсөн сонгуулиар даанч нэг гарч ирээгүй учир улс төрийн сонгуульд иргэд биш нам, тэр дундаа эрх баригч намын их мөнгө шийдвэр гаргаад байна гэсэн хардлагыг өөрийн эрхгүй төрүүлэх болсон. Их хурлын сонгуулийн өмнө улсын төсвийг тодотгох шаардлагагүй гэж үзэж байсан эрх баригчид төсвөөр сонгуульдсаныхаа дараа тодотгол хийхгүй бол болохоо байлаа хэмээн бархиралдсаар санасандаа хүрсэн. Өнгөрсөн жилүүдэд хамтарч идэж, улсаа өрөнд оруулсаар 30 тэрбум ам долларын гадаад өрөө төлж дийлэхгүй барьцаанд орсон МАНАН хаа нэг сэлэм эргүүлж хийрхэж гарч ирдэг намын даргаа харахаас өөр гарцгүй.
С.Баяр
энэ заазны малуудаа заазлаад хөөгөөд явуулаач. “ирсэн замаараа сурсан дуугаа тонил” гэдгийг бүрэн харуул.